DÜNYA SANAT GÜNÜ VE TITANIC’İN YOLLARI NASIL KESİŞTİ? | Bedri Baykam | 09.04.2020

İçimiz dışımız Korona oldu. Virüse dair söylenen her şeyi ezberledik. Bu hafta size ondan söz etmeyeceğim. Konumuz bu kriz anlarında dahi bize nefes verecek olan sanat!

Geçen hafta size Titanic’ten bahsetmiş ve bu hafta bunun nedenlerini açıklayacağımı söylemiştim. Sözümü tutacağım ama biraz daha sabretmenizi rica ederek...

15 Nisan Çarşamba, UNESCO’nun ilk resmi “Dünya Sanat Günü” kutlaması olacak. Gelecek yazımı 16’sında okuyacağınız için, bu hafta yazmayı tercih ettim. Zaten Korona sebebiyle tüm kutlamaları sosyal medya üstünden yaparak enerjimizi birbirimizle paylaşacağız.

NASIL RESMİ UNESCO GÜNÜ OLDU?

9 yıl önce, bir süredir sorguladığım bir konuyu araştırmaya karar verdim. Dünyada Anneler Günü, Babalar Günü, Tiyatro Günü, Sevgililer Günü, Barış Günü ve daha birçoğu kutlanıyordu… Peki “Dünya Sanat Günü” var mıydı? Uluslararası Plastik Sanatlar Derneği (UPSD) Yönetim Kurulu’yla bunu ilgiyle, heyecanla araştırdık. Ve gördük ki, yoktu! 2011 Nisanı’nda Meksika’da UPSD’nin üyesi olduğu, UNESCO Resmi Partneri AIAP/IAA Uluslararası Sanat Dernekleri Dünya Genel Kurulu yapılacaktı. UPSD Başkanı olarak oraya Genel Sekreter Safiye Mine ile giderken, cebimde “Dünya Sanat Günü” teklifi vardı. Sonuçta oybirliğiyle önerdiğim Leonardo da Vinci’nin doğum gününde karar kılmıştık. Başka seçeneklerimiz de vardı, ama Leonardo’nun multi-disipliner, zengin, eşsiz kimliği ağır bastı.

Safiye Mine şen, pozitif enerji yayan, çalışkan, güler yüzlü, bol esprili yol arkadaşım... Bayılırsınız tatlılığına! Hemen ona stratejimizi anlattım: 4 Nisan Günü, Genel Kurul başlamadan önce diğer Ulusal Komite Başkanlarından destek imzaları isteyecektik. Ne de olsa hayatım kurultaylarda geçmişti, şimdi biraz faydasını görebilirdim siyasi tecrübemin! Çin’den Liu Dawei (o dönem Dünya Başkanıydı), Fransız Anne Pourny, Mauritius Adaları’ndan Dev Choramoon, Slovakya’dan Pavol Kral, Norveç’ten Hilde Rognskog, İsveç’ten Anders Liden, Kıbrıs’tan Christos Symeonides, Japonya’dan Kan İrie, Meksika’dan Rosa Maria Burillo Velasco öneriye ilk imzaları attılar. Hiç de fena bir başlangıç değildi doğrusu...

Böylece salonda sesim daha gür çıkabilecekti. Stratejimizin ikinci ayağı bu teklifi ilk gün yapmaktı. Çünkü genel kurullarda konsantrasyon ve ilgi yalnız ilk gün yüksektir. İkinci gün, insanların yarısı gezi planları yapar. Üçüncü gün hala orada olanların ancak bedenini görürsünüz, ruhu ise çoktan o diyarı terk etmiştir! Sonuçta Leonardo’nun zaman aşırı evrensel özelliklerini merkeze koyarak Dünya Sanat Günü’nü neden istediğimizi açıkladım. 15 dakika sonunda önerge alkışlarla ve oy birliğiyle kabul edildi! O anda sevgili eşim Sibel ve Safiye’ciğimle bakışlarımız kesişti ve gözlerimiz yaşardı.

Sonra neler mi oldu? 2012’den bu yana Los Angeles’tan Haiti’ye, Meksika’dan Türkiye’ye, Paris’ten Hindistan’a dünyanın her yerinde hem sanatçı dernekleri, hem toplumun önde gelen müze ve galerileri, hem bağımsız sanatçı ve sanatseverler tarafından Dünya Sanat Günü kutlandı! 2015’de AIAP/IAA Dünya Başkanı olduktan sonra 2018 Ağustosu’nda başlattığım girişimle, 15 ay boyunca süren görüşmeler ve UNESCO toplantıları sonucunda 2019 Kasımı’nda UNESCO Genel Konferansı’nda resmi olarak Uluslararası UNESCO Dünya Günleri’nden biri olarak ilan edilmesini sağladık. Bu büyük sonucu alırken teşekkür etmemiz gereken kişiler arasında, konunun UNESCO ajandasına alınmasını sağlayan Meksika ve Türkiye Daimi Büyükelçileri, Sayın Federico Salas Lofte ve Sayın Altay Cengizer, AIAP İdari Sekreteri Martine Pasquet ve Paris’te diplomatlarla lobi yapmaya birlikte gittiğim Genel Koordinatörüm Öykü Eras var.

Dünya Sanat Günü 2012’den bugüne dünyanın her yerinde giderek artan bir heyecanla kutlanırken, UPSD Türkiye’de bu vesileyle o tarihten itibaren değişik kategorilerde ödüller dağıttı. Şimdiye kadar Komet’ten Adnan Çoker'e, rahmetli Prof. Dr. İsmail Tunalı'dan Prof. Dr. Tomur Atagök’e, Beral Madra’dan Prof. Dr. Jale Erzen’e, İstanbul Kültür Sanat Vakfı’ndan Elgiz Çağdaş Sanat Müzesi’ne, Zeynep Oral’dan Şükran Moral’a, Yahşi Baraz’dan Refik Anadol’a, Hasan Bülent Kahraman’dan Pera Müzesi’ne, birçok değerli kişi ve kuruma ödüller verildi.

WALLACE HARTLEY VE TITANIC ORKESTRASI’NIN UNUTULMAZ DİRENCİ

İşte sabrettiniz, yazının Titanic’le ilgili bölümüne geldik. Bu yıldan itibaren Dünya Sanat Günü Onur Ödülleri’ni Wallace Hartley ve Grubu’nun adıyla anma kararı aldık! Neden mi? Çellist Wallace Hartley ve Grubu, 1912’de trajik bir şekilde batarak 1514 kişinin ölümüyle sonuçlanan o unutulmaz Titanic faciasında, dev gemi sulara gömülene kadar vazgeçmeden müzik yapmaya devam etmiş, bu olay korkunç dramın en unutulmaz anekdotu olarak tarihteki yerini almıştı. Sanata olan tutkuyu ve inancı dünyaya kanıtlayan Wallace Hartley ve sekiz kişilik grubu, artık her yıl, “Dünya Sanat Günü” ödüllerine üst başlık olarak adını verecek. Hartley’in performansı “The show must go on” (gösteri devam etmeli) sloganının en çarpıcı tarihi örneği olarak bize ışık tutuyor, her şartta, ister ekonomik kriz, ister savaş ya da ölüm, sanatçıların bir kırılma yaşamadan insanlığa eser sunmaya devam edeceklerinin en tarihi kanıtı oluyor. Grubun son çaldığı parça, büyük ihtimalle “Nearer my God to Thee”. Az sayıda filikalara binmeye dahi çalışmayan ve bu yerleri kadın ve çocuklara bırakan –kimi dünyanın en zenginlerinden- asil ruhlular arasında olan Hartley’in cesedi, vücuduna kayışıyla doladığı ayrılmaz parçası enstrümanıyla beraber okyanusta bulundu. Naaşı İngiltere’de, Lancashire’da yaşadığı küçük Colne kentinde 40.000 kişinin katıldığı büyük bir törenle gömüldü. Aynı kentte hatırasına bir anıt dikildi. Sizi, Titanic filmini bir kez daha bu gözle izlemeye davet ediyorum.

Wallace Hartley ve Grubu’nun ödüllere adını vermesinin bir diğer ilginç ve önemli nedeni daha var: Titanic’in battığı, Wallace Hartley ve arkadaşlarının da öldüğü tarih… 15 Nisan! Buna da artık tesadüf mü dersiniz, kaderlerin zaman aşırı kesişmesi mi dersiniz, siz karar verin…

Bu yıl, sanal kutlamalara sizlerin de özellikle destek vermenizi, 6 dakikalık Dünya sanat Günü mini-belgeselimizi de izleyip tüm dostlarınıza izletmenizi temenni ediyoruz. #worldartday #dünyasanatgünü hashtagleriyle…

Dünya Sanat Günü/Wallace Hartley Onur Ödülleri, 15 Nisan Çarşamba günü, saat 20.00’den itibaren UPSD Başkanı olarak benim resmi Instagram hesabımdan @bedribaykam canlı yayında sizlere sunulacak… Bu buluşmayı kaçırmayın.